BiodiversiteitsBINGO
Op donderdagavond 16 februari 2023 vond bij Pakhuis de Zwijger de eerste editie van de BiodiversiteitsBINGO plaats.
Met meer dan 80 bezoekers werd het een geweldig mooie avond waarbij de aanwezigen kennis maakten met de diversiteit aan natuur in Amsterdam en tegelijkertijd hun bingo kaart vol probeerden te krijgen. Onder leiding van Nienke de la Rive Box schoven verschillende experts aan om iets te delen over hun passie.
Zo vertelde Roy Veldhuizen, stadsecoloog bij de gemeente Amsterdam, iets over de status van biodiversiteit in Amsterdam. En daaruit bleek dat onze hoofdstad het heel behoorlijk doet! Stijn Nollen van 020 Wildlife liet de bezoekers verschillende filmpjes zien van prachtige zoogdieren en vogels die met wildcamera’s zijn vastgelegd. Vanuit IVN nam Arend Wakker iedereen mee in de fascinerende wereld van plantjes die in en naast de stoep groeien. Een leerzaam concept uitgedacht door programmamaker Marieke Ubachs van Pakhuis de Zwijger!
10 bijzondere (Amsterdamse) bomen
Zelf had ik 10 (voornamelijk Amsterdamse) bomen met een mooi verhaal geselecteerd. Van de Hollandse iep naast Tolhuis tot de Italiaanse populieren bij het Rijksmuseum en van de platanen in het Leidsebosje tot de treurwilg in het Vondelpark. In het overzicht hieronder vind je een aantal van de bomen terug.
Plataan
Platanus x hispanica
Leidsebosje langs de Stadhouderskade
|
Hollandse iep
Ulmus hollandica `Belgica`
Buiksloterweg naast de Tolhuistuin
Oud kinderlied De uil zat in de olmen Bij ’t vallen van de nacht En achter gindse heuvels Daar riep de koekoek zacht: Koekoek koekoek |
Hollandse linde
Tilia europaea
Voorzijde Rijksmuseum
- Voor het Rijksmuseum aan de Stadhouderskade staan twee Hollandse linden, waarvan we er hier één op de foto zien staan.
- De bomen hebben behoorlijk te lijden gehad onder de aanleg van naastgelegen grote betonnen kelders voor wateropvang.
- De linde is een bron van biodiversiteit en staat bekend als optimale drachtboom voor bijen en hommels.
- Op de bladeren leven veel gallen.
- De zaden van de linde worden gegeten door kleine knaagdieren.
Gewone es
Fraxinus excelsior
Vondelpark
- De es scoort qua biodiversiteit redelijk goed: in Engeland zijn er 68 insecten geteld die afhankelijk zijn van de es.
- In 2009 is voor het eerst een schimmel waargenomen (Chalara fraxinea) die de essentaksterfte veroorzaakt.
- Het hout is zeer geschikt voor stelen van verschillende gereedschappen. ook wordt het gebruikt voor roeiriemen en gymnastiektoestellen.
- Er is grote zorg met betrekking tot de essenprachtkever (Agrilus planipennis) die vanuit Oost Europa oprukt richting het Westen. Ziet u een es met D-vormige uitvlieggaten in de takken of stam neem dan contact op met een boomexpert.
Italiaanse populier
Populus nigra cv. ‘Italica’
Westzijde Rijksmuseum
- Aan de westzijde van het Rijksmuseum staan naast de Deventer Poort twee Italiaanse populieren.
- Ik zie de twee populieren als een soort van poortwachters.
- Aangeplant rond 1925 en dus zo’n 100 jaar oud.
- In de 19e eeuw is deze strak opgaande populier uit Italië (Lombardije) over heel Europa verspreid.
- Stadsarchitect Berlage paste deze populier in de jaren 1920-1930 veelvuldig toe in Amsterdam als herkenningspunten in de stad.
Paardenkastanje
Aesculus hippocastanum
Vondelpark
- De paardenkastanje is in de 17e eeuw vanuit de Balkan ingevoerd in Nederland
- De kastanje wordt de laatste decennia belaagd door een nachtvlinder (kastanjemineermot) die van het blad vreet waardoor de bladeren bruin verkleuren.
- De mineermotten worden weer gegeten door vogels (met name mezen).
Kaukasische vleugelnoot
Pterocarya fraxinifolia
Europaboulevard, naast de entree van het Amstelpark
|
Treurwilg
Salix × sepulcralis ‘Chrysocoma’
Vondelpark
- Wilgen bieden voedsel aan een groot aantal insectensoorten (450) en er leven al 80 soorten gallenvormers op wilgen.
- Het aantal mogelijke plaagsoorten is navenant groot. Enkele bekende insecten zijn de wilgenhoutrups, de wilgensnuitkever en verschillende soorten wilgenhaantjes.
- De voedselrijke wilgenschors herbergt veel soorten mossen (soms zeldzame) en korstmossen.
- Hangend over het water de ideale plek voor een IJsvogel
Zomereik
Quercus robur
Windsor Great Park, Verenigd Koninkrijk
- Stiekem één niet Amsterdamse boom toegevoegd aan deze collectie bijzondere bomen. Het is één van mijn lievelingsbomen. Staat op Windsor in Engeland.
- We kijken naar een zomereik van 900 jaar oud! Geplant in het jaar 1.100. Deze boom groeide dus op in het middeleeuws klimaatoptimum (950 en 1250) dat zich kenmerkte door lange zomers, zachte winters. Tijden van goede oogsten en welvaart. Het klimaatoptimum werd vanaf circa 1300 opgevolgd door een lange, koude periode met strenge winters en kortere zomers: de Kleine IJstijd. Duurde tot circa 1850. Deze boom heeft het (klimatologisch) allemaal meegemaakt.
- De stamomtrek van de boom is bijna 10 meter (9.72 m.)
- De boom heeft een naam: The Signing Oak
- Wat zien we? Een habitatboom? Of een risicoboom? Een boom met gebreken of een boom met ecologische kansen?
- Het aantal organismen dat delen van de zomereik gebruikt als voedsel, ermee in symbiose leeft of er zelfs volledig van afhankelijk is, loopt in de duizenden soorten.
- Vogels (eten insecten): koolmees, pimpelmees, spechten, boomklever, winterkoning, roodborst.
- Vogels (eten eikels): Gaai, duiven, eenden.
- Zoogdieren: Bosmuis en eekhoorn verbonden aan de eikel.
- Schimmels: meer dan 100 soorten zijn aan de eik verbonden (symbionten, saprofyten en parasieten)
- Vele soorten gallen < 20 soorten (galwespen). Alleen op zomereik en niet op exoot Amerikaanse eik.
- Ons grootste insect, het Vliegend Hert, is direct verbonden aan de eik.
- Onderzoek Groot Brittannië: > 400 herbivore (plantenetende) soorten insecten en mijten.
- Bekende uitspraak over eiken: Oaks: They grow for 300 years, they rest for 300 years, and they die for another 300 years.
Jan Willem de Groot bij ‘The Signing Oak’ in Windsor Great Park in Groot Brittannië (30 maart 2012)
‘10,000 oaks of 100 years old are not a substitute for one 500 year old oak’.
Oliver Rackham, conservation author and historian
