Home Algemeen Inspirerende BiodiversiteitsBINGO Pakhuis de Zwijger

Algemeen

Inspirerende BiodiversiteitsBINGO Pakhuis de Zwijger

Jan Willem de Groot16 februari 20234 Mins read43 Views

BiodiversiteitsBINGO

Op donderdagavond 16 februari 2023 vond bij Pakhuis de Zwijger de eerste editie van de BiodiversiteitsBINGO plaats.

Met meer dan 80 bezoekers werd het een geweldig mooie avond waarbij de aanwezigen kennis maakten met de diversiteit aan natuur in Amsterdam en tegelijkertijd hun bingo kaart vol probeerden te krijgen. Onder leiding van Nienke de la Rive Box schoven verschillende experts aan om iets te delen over hun passie.

Zo vertelde Roy Veldhuizen, stadsecoloog bij de gemeente Amsterdam, iets over de status van biodiversiteit in Amsterdam. En daaruit bleek dat onze hoofdstad het heel behoorlijk doet! Stijn Nollen van 020 Wildlife liet de bezoekers verschillende filmpjes zien van prachtige zoogdieren en vogels die met wildcamera’s zijn vastgelegd. Vanuit IVN nam Arend Wakker iedereen mee in de fascinerende wereld van plantjes die in en naast de stoep groeien. Een leerzaam concept uitgedacht door programmamaker Marieke Ubachs van Pakhuis de Zwijger!

10 bijzondere (Amsterdamse) bomen

Zelf had ik 10 (voornamelijk Amsterdamse) bomen met een mooi verhaal geselecteerd. Van de Hollandse iep naast Tolhuis tot de Italiaanse populieren bij het Rijksmuseum en van de platanen in het Leidsebosje tot de treurwilg in het Vondelpark. In het overzicht hieronder vind je een aantal van de bomen terug.

Plataan

Platanus x hispanica

Leidsebosje langs de Stadhouderskade

Twee (2) monumentale platanen
Geplant tussen 1850 en 1860.
In de tijd van Vincent van Gogh (geb. Zundert 30 maart 1853)
Platanen vinden hun oorsprong in het Middellandse zeegebied. Zijn dus een exoot hier.
Het betreft de twee dikste platanen van Amsterdam met een omtrek van meer dan 650 cm.
De bomen zijn in 1925 i.v.m. de verbreding van de richting het Leidseplein enkele tientallen meters verplant.
Steriel: een ecologische woestijn. Er komen minder dan 10 insectensoorten of mijten op voor.
Daarentegen sterk in leveren ecosysteemdiensten.

Hollandse iep

Ulmus hollandica `Belgica`

Buiksloterweg naast de Tolhuistuin

Plantjaar 1920
Karakterboom van de Lage Landen. In het boek ‘Iep of Olm’ waaraan onder andere de Amsterdamse Bomenconsulent Hans Kaljee mee heeft geschreven wordt de iep omschreven als ‘Boom tussen de mensen’. Wereldwijd is het een boom die je al duizenden jaren kunt vinden in dorpen, steden, rond boerderijen, kerken op stadswallen, in parken, straten en tuinen.
Tot op de dag van vandaag. In Amsterdam ruim 30.000 geregistreerde iepen op openbaar terrein. De meest in het oog springende bomen staan langs de grachten.
Iep (noord Nederland) en Olm (zuid Nederland)
De soort is wereldwijd geteisterd door de iepziekte die omstreeks de 1^e wereldoorlog uitbrak. Als gevolg van de monoculturen iep richtte de iepziekte een slagveld aan. Lange tijd werden er uit angst voor de iepziekte geen iepen meer aangeplant.
Veroorzaker Iepziekte: iepenziekteschimmel verspreidt door de iepenspintkever.
Nu 100 jaar later is er weer volop hoop voor de iep. Er zijn inmiddels heel veel nieuwe variëteiten op de markt die een behoorlijke of goede resistentie hebben tegen de iepziekte.
Kijk maar eens in Noord in het Iepenarboretum of op IJburg.
Iep herbergt een grote biodiversiteit. Vooral bladeren dienen als voedselbron. Onderzoek uit Groot Brittannië: 124 herbivore (plantenetende) soorten insecten en mijten in iep.

Oud kinderlied

De uil zat in de olmen

Bij ’t vallen van de nacht

En achter gindse heuvels

Daar riep de koekoek zacht:

Koekoek koekoek

Hollandse linde

Tilia europaea

Voorzijde Rijksmuseum

Voor het Rijksmuseum aan de Stadhouderskade staan twee Hollandse linden, waarvan we er hier één op de foto zien staan.
De bomen hebben behoorlijk te lijden gehad onder de aanleg van naastgelegen grote betonnen kelders voor wateropvang.
De linde is een bron van biodiversiteit en staat bekend als optimale drachtboom voor bijen en hommels.
Op de bladeren leven veel gallen.
De zaden van de linde worden gegeten door kleine knaagdieren.

Gewone es

Fraxinus excelsior

Vondelpark

De es scoort qua biodiversiteit redelijk goed: in Engeland zijn er 68 insecten geteld die afhankelijk zijn van de es.
In 2009 is voor het eerst een schimmel waargenomen (Chalara fraxinea) die de essentaksterfte veroorzaakt.
Het hout is zeer geschikt voor stelen van verschillende gereedschappen. ook wordt het gebruikt voor roeiriemen en gymnastiektoestellen.
Er is grote zorg met betrekking tot de essenprachtkever (Agrilus planipennis) die vanuit Oost Europa oprukt richting het Westen. Ziet u een es met D-vormige uitvlieggaten in de takken of stam neem dan contact op met een boomexpert.

Italiaanse populier

Populus nigra cv. ‘Italica’

Westzijde Rijksmuseum

Aan de westzijde van het Rijksmuseum staan naast de Deventer Poort twee Italiaanse populieren.
Ik zie de twee populieren als een soort van poortwachters.
Aangeplant rond 1925 en dus zo’n 100 jaar oud.
In de 19^e eeuw is deze strak opgaande populier uit Italië (Lombardije) over heel Europa verspreid.
Stadsarchitect Berlage paste deze populier in de jaren 1920-1930 veelvuldig toe in Amsterdam als herkenningspunten in de stad.

Paardenkastanje

Aesculus hippocastanum

Vondelpark

De paardenkastanje is in de 17^e eeuw vanuit de Balkan ingevoerd in Nederland
De kastanje wordt de laatste decennia belaagd door een nachtvlinder (kastanjemineermot) die van het blad vreet waardoor de bladeren bruin verkleuren.
De mineermotten worden weer gegeten door vogels (met name mezen).

Kaukasische vleugelnoot

Pterocarya fraxinifolia

Europaboulevard, naast de entree van het Amstelpark

Gewone of Kaukasische vleugelnoot
Plantjaar 1965
Meerstammige boom
Komt van oorsprong uit Azië
Ze scoren laag voor biodiversiteit, omdat ze in Europa de begeleidende soorten missen.
Sommige knaagdieren en vogels foerageren wel op de nootjes in de winter.

Treurwilg

Salix × sepulcralis ‘Chrysocoma’

Vondelpark

Wilgen bieden voedsel aan een groot aantal insectensoorten (450) en er leven al 80 soorten gallenvormers op wilgen.
Het aantal mogelijke plaagsoorten is navenant groot. Enkele bekende insecten zijn de wilgenhoutrups, de wilgensnuitkever en verschillende soorten wilgenhaantjes.
De voedselrijke wilgenschors herbergt veel soorten mossen (soms zeldzame) en korstmossen.
Hangend over het water de ideale plek voor een IJsvogel

Zomereik

Quercus robur

Windsor Great Park, Verenigd Koninkrijk

Stiekem één niet Amsterdamse boom toegevoegd aan deze collectie bijzondere bomen. Het is één van mijn lievelingsbomen. Staat op Windsor in Engeland.
We kijken naar een zomereik van 900 jaar oud! Geplant in het jaar 1.100. Deze boom groeide dus op in het middeleeuws klimaatoptimum (950 en 1250) dat zich kenmerkte door lange zomers, zachte winters. Tijden van goede oogsten en welvaart. Het klimaatoptimum werd vanaf circa 1300 opgevolgd door een lange, koude periode met strenge winters en kortere zomers: de Kleine IJstijd. Duurde tot circa 1850. Deze boom heeft het (klimatologisch) allemaal meegemaakt.
De stamomtrek van de boom is bijna 10 meter (9.72 m.)
De boom heeft een naam: The Signing Oak
Wat zien we? Een habitatboom? Of een risicoboom? Een boom met gebreken of een boom met ecologische kansen?
Het aantal organismen dat delen van de zomereik gebruikt als voedsel, ermee in symbiose leeft of er zelfs volledig van afhankelijk is, loopt in de duizenden soorten.
Vogels (eten insecten): koolmees, pimpelmees, spechten, boomklever, winterkoning, roodborst.
Vogels (eten eikels): Gaai, duiven, eenden.
Zoogdieren: Bosmuis en eekhoorn verbonden aan de eikel.
Schimmels: meer dan 100 soorten zijn aan de eik verbonden (symbionten, saprofyten en parasieten)
Vele soorten gallen < 20 soorten (galwespen). Alleen op zomereik en niet op exoot Amerikaanse eik.
Ons grootste insect, het Vliegend Hert, is direct verbonden aan de eik.
Onderzoek Groot Brittannië: > 400 herbivore (plantenetende) soorten insecten en mijten.
Bekende uitspraak over eiken: Oaks: They grow for 300 years, they rest for 300 years, and they die for another 300 years.